Τρόποι στήριξης των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες

        Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. 

Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται στη δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος, μάλιστα είναι δυνατόν να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής.  Με τις μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να συνυπάρχουν προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου, κοινωνικής αντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης.  Αυτά τα προβλήματα ωστόσο δεν συνιστούν από μόνα τους μαθησιακές δυσκολίες.  Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονται μαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (π.χ. αισθητηριακή βλάβη, νοητική ανεπάρκεια, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή να δέχονται την επίδραση εξωγενών παραγόντων, όπως είναι οι πολιτισμικές διαφορές και η ανεπαρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία, αυτές δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμα των παραπάνω καταστάσεων ή εξωτερικών επιδράσεων.

        Με κριτήριο μια σύνθεση νευροψυχολογικών και μαθησιακών χαρακτηριστικών έχουμε:

1. υπο-τύπος 1: αδυναμία βραχυπρόθεσμης μνήμης (15%)
2. υπο-τύπος 2: πολύ αργή ανακωδικοποίηση των γραπτών συμβόλων (γράμματα) στα φωνολογικά τους ισοδύναμα (φθόγγοι) (20%)
3.  υπο-τύπος 3: αργή ανακωδικοποίηση και διαταραχές προσοχής (18%)
4. υπο-τύπος 4: αργή ανακωδικοποίηση των γραπτών συμβόλων και πολύ αργή ανακωδικοποίησή τους στα φωνολογικά τους ισοδύναμα (17%)
5. υπο-τύπος 5: οριακή επίδοση σε όλες τις παραμέτρους (15%)
6. υπο-τύπος 6: ελαφρές αδυναμίες μνήμης και ανακωδικοποίησης (15%)

        Συνήθη συνοδευτικά χαρακτηριστικά:

•  Υπερκινητικότητα. 

•  Διαταραχές συγκέντρωσης και προσοχής. 

•  Αντιληπτικοκινητικές δυσκολίες και αδυναμία γενικού συντονισμού.

•  Ειδικές δυσκολίες σε σχολικά μαθήματα.

•   Συναισθηματική αστάθεια.

•   Αταξία μνήμης και σκέψης.

•  Προβλήματα γλωσσικής ανάπτυξης. 

•  Προβλήματα κοινωνικής συμπεριφοράς.

        Θεραπευτική – Εκπαιδευτική αντιμετώπιση των Ε.Μ.Δ.

α) Αποδοχή και Ενθάρρυνση.

β) Ανάλυση έργου.

     γ) Εξάντληση της μαθησιακής ιεραρχίας (απόκτηση, ευχέρεια, διατήρηση, γενίκευση, προσαρμογή).

δ) Πολυαισθητηριακή προσέγγιση και εναλλακτική επανάληψη.

     ε) Διδασκαλία αποτελεσματικών στρατηγικών μάθησης (π.χ. μέσω μαγνητοφώνου και όχι ανάγνωσης) και οργάνωσης της μελέτης.

Οι πρώτοι επιστήμονες που ασχολήθηκαν με τη μελέτη των μαθησιακών δυσκολιών ήταν γιατροί (φαρμακοθεραπεία με διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος σε παιδιά με ΔΕΠΥ, θεραπεία με βιταμίνες, όπως είναι η νιακίνη, αδερμίνη, ασκορβικό οξύ κ.ά.).

Νευροφυσιολογικές μέθοδοι όπως η γνωστή ως νευροφυσιολογική αγωγή – άσκηση μέθοδος των Doman και Delcato, όπου η εγκεφαλική δυσλειτουργία είναι η κύρια αιτία των μαθησιακών δυσκολιών και αποβλέπουν στην αναδιοργάνωση των λειτουργιών του κεντρικού νευρικού συστήματος με την εκτέλεση ποικίλων αισθησιοκινητικών ασκήσεων και δραστηριοτήτων (Αυτισμός;).

Προγράμματα ψυχοπαιδαγωγικής αντιμετώπισης περιλαμβάνουν κυρίως την άσκηση ψυχογλωσσικών και αντιληπτικών ικανοτήτων όπως είναι η ακουστική και οπτική διάκριση και μνήμη, η οπτική αντίληψη, οι γλωσσικές και κινητικές ικανότητες και δεξιότητες. 

Τα σύγχρονα εκπαιδευτικο-θεραπευτικά προγράμματα δίνουν έμφαση σε μεθόδους και τεχνικές διδασκαλίας των σχολικών εκείνων δεξιοτήτων στις οποίες το παιδί παρουσιάζει ιδιαίτερη δυσκολία.  Το περιεχόμενο της διδασκαλίας είναι πάντοτε σχολικής φύσης, π.χ. άμεση διδασκαλία (direct teaching) στην ανάγνωση, γραφή, ορθογραφία ή αριθμητική, σε βάση συνήθως ατομική ή σε μικρές ομάδες. 

1.   Εκπαιδευτικά πλαίσια είναι: η γενική τάξη, τα τμήματα ένταξης και ο περιπατητικός δάσκαλος.
2.  Σήμερα η εκπαιδευτική νομοθεσία όλων των προηγμένων χωρών επιβάλλει την έγκαιρη αναγνώριση παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες και την εκπαίδευσή τους στα δημόσια σχολεία.

ΔΥΣΛΕΞΙΑ

       Δυσλεξία είναι μια παιδική διαταραχή κατά την οποία, παρόλο που η εκπαίδευση είναι καλή και η φοίτηση του παιδιού σε συνηθισμένες σχολικές τάξεις, αυτό δεν καταφέρνει να αποκτήσει τις γλωσσικές δεξιότητες που αφορούν την ανάγνωση, γραφή, συλλαβισμό και ορθογραφία ώστε να συμβαδίζει με την ηλικία του.

        Αντιμετώπιση

1)  Ιατρική μέθοδος

Η χορήγησή ψυχοδιεγερτικών φαρμάκων δεν αποβλέπει τόσο στην αντιμετώπιση των βασικών δυσκολιών, όσο στην εξάλειψη των δευτερευόντων συμπτωμάτων, όπως της υπερκινητικότητας, της έλλειψης της προσοχής κ.λ.π.

2)  Παιδαγωγική αντιμετώπιση

 Αποκατάσταση όλων των ικανοτήτων στους τομείς που εκδηλώνεται μειονεξία, βάσει του γνωσιακού προφίλ.

•  Εξειδικευμένος εκπαιδευτικός στη διάγνωση και αντιμετώπιση.

• Ειδική μέθοδος διδασκαλίας της ανάγνωσης και της ορθογραφίας.

• Οργανωμένο και αυστηρά δομημένο πρόγραμμα διδασκαλίας του γραπτού λόγου.

• Οργάνωση του γλωσσικού υλικού και διαβάθμισή του.  Μικρές ενότητες.

•  Εξασφάλιση επιτυχίας σε μια ενότητα πριν προχωρήσει στην αμέσως επόμενη.

•  Εποπτικά υλικά πλούσια και ελκυστικά.  Συνεχής ανανέωση του εποπτικού υλικού.

•    Ποικιλία δραστηριοτήτων, ασκήσεων, παιχνιδιών. 

•   Πολυαισθητηριακή προσέγγιση. 

• Διασκεδαστικό, ευχάριστο μάθημα.

•   Να σημειώνεται ικανοποιητική επίδοση και επιτυχία στο τέλος κάθε διδακτικής ώρας.

•   Κίνητρα, τόνωση του συναισθήματος αυτοεκτίμησης, ενθάρρυνση.

•   Υπομονετικότητα, αποδοχή, σεβασμός. 

•  Εξατομικευμένο πρόγραμμα.

•   Ανάπτυξη των τεχνικών οργάνωσης της μελέτης και των εργασιών του μαθητή.

•   Ανάπτυξη στρατηγικών για την επεξεργασία του κάθε γνωστικού αντικειμένου.

•   Συμβουλευτική και συνεργασία με τους γονείς και τον εκπαιδευτικό.

•   Ψυχολογική υποστήριξη για την αντιμετώπιση των δευτερογενών ψυχολογικών προβλημάτων.

•   Δεν είναι καθόλου δίκαιο να το θεωρούμε υπεύθυνο για τις δυσκολίες του.

•   Η προτροπή «προσπάθησε περισσότερο» δεν έχει κανένα νόημα.

 Δρ. Γεώργιος Ι. Τζίμας,

peridislexias@gmail.com